نخ دندان

دندانپزشکان معمولا با پرسشهایی نظیر اینها مواجه میشوند؛ هر چند وقت کبار باید از نخ دندان استفاده نمود؟ آیا این کار ضروریست؟ کدام دندان را باید با نخ تمیز کرد؟ پاسخ آنها عموماً جمله ای تکراری اما واقعی است : “شما تنها باید دندانی را با نخ تمیز کنید که میخواهید نگهش دارید”! باید دانست که در کنار مسواک کردن، استفاده از نخ دندان یکی از مهمترین روشهای حفظ سلامت دهان و دندان است.
هدف از بکارگیری مسواک و نخ دندان، کاستن از تعداد باکتریهاییست که دهان را خانه خود میدانند و با ذره های مواد غذایی باقیمانده در میان دندانها زندگی میکنند.
این مهمانهای ناخوانده با تولید اسیدی که نتیجه تغذیه آنهاست، موجب از بین رفتن مینای دندان و پوسیدگی تدریجی آن میشوند و بدتر از آن اینکه با ترشح ترکیبات فرار گوگردی، موجب بدبویی دهان میشوند.

فواید استفاده از نخ دندان

نخ دندان یا Dental floss نواری ساخته شده از تارهای بسیار نازک نایلون یا پلاستیک (تفلون یا پلی اتیلن) است که برای خارج کردن ذره های مواد غذایی و غشاهایی نازک و مضر ساخته شده از میکرو ارگانیسمها (یا پلاک plaque)، از بین دندانها به کار میروند. با عبور دادن نخ دندان از میان دندانها، کناره های دندان به خصوص در نواحی نزدیک به لثه از مواد فاسد کننده پاک میشود.

تاریخچه نخ دندان

اختراع نوعی از نخ دندان عالی، به لوی اسپیر پارملی (Levi Spear Parmly)، دندانپزشکی اهل نیواورلئان نسبت داده میشود. او از سال ۱۸۱۵ استفاده از ابریشم خام (که floss نامیده میشود) را برای تمیز کردن دندانها توصیه میکرد.
با این حال نخ دندان تا سال ۱۸۸۲، زمانی که کمپانی کدمن و شارتلفت (Codman and Shurtleft) تولید نخ ابریشم خام موم کشی نشده و قابل استفاده برای انسان را تولید نکرده بودند، در دسترس همه نبود.در سال ۱۸۹۸، شرکت جانسون و جانسون (Johnson & Johnson) اولین حق امتیاز تولید نخ دندان را به دست آوردند. از دیگر تولید کنندگان اولیه این محصول میتوان به صلیب سرخ، کمپانی سالتر سیل (Salter Sill) و برانزویک (Brunswick) اشاره نمود.
تا قبل از جنگ جهانی دوم، استفاده از نخ دندان ابریشمی چندان متداول نشده بود. در حدود همین دوران بود که دکتر چارلز سی. بیس (Charles C. Bass)نخ دندان نایلونی را تولید کرد که بسیار بهتر از نخ ابریشم بود زیرا در برابر ساییده شدن مقاوم تر و از قابلیت ارتجاعی بیشتری برخوردار بود. از طرفی نایلون میتواند در متراژهای بلند با قطر یکسان تولید شود.
نخ دندانهای موم کشی شده در دهه ۱۹۴۰ و نخ دندان به شکل نواری بلند و یک سره –به جای رشته- در دهه ۱۹۵۰ به عموم معرفی شد. این روند تولید تا جایی پیش رفت که نخ دندانهای طعم دار نیز تولید شد و همچنین مواد مصنوعی دیگری چون تفلون نیز برای تولید نخ دندان مورد استفاده قرار گرفت.
مزایا و روش استفاده به کار بردن نخ دندان به همراه مسواک، از به وجود آمدن بیماریهای لثه، بوی بد دهان و پوسیدگی دندانها جلوگیری میکند و به گفته دندانپزشکان باید لا اقل یک بار در روز دندانها را با نخ مخصوص تمیز نمود.
باید توجه داشت که استفاده نادرست از نخ دندان موجب آسیب دیدگی بافت لثه میشود. شیوه صحیح به کار بردن نخ، قلاب کردن آن به شکل “C” به دور دندان و کشیدن آهسته آن از قسمت خط لثه به سمت بالاست. با تکرار این عمل رویه دندان تمیز شده و باقیمانده مواد غذایی از میان آنها خارج خواهد شد.

عوارض ناشی از عدم استفاده از نخ دندان

عدم استفاده از نخ دندان موجب میشود که پلاک (لایه های نازک باکتری و میکروارگانیسمها) در میان دندانها باقی بماند و به تدریج سخت شده و به رسوب یا tartarتبدیل شود. برخلاف پلاکها که به سادگی با نخ برداشته میشوند، رسوبها تنها به کمک ابزار دندانپزشکی از دندان جدا میشوند.
در طی زمان، انواع خطرناک تری از باکتریها در رسوبات مذکور لانه میکنند و با ترشح مواد سمی موجب خارش و سوزش لثه ها میشوند. این حالت آماس لثه یا gingivitis نام دارد. اگر آماس لثه درمان نشود میتواند به بیماری بسیار وخیم تری تبدیل شود که پیوره (Pyorrhea) نام دارد. در این بیماری باکتریها و سموم آنها نه تنها لثه ها، که استخوانها و بافتهای نگهدارنده دندان را هم مورد حمله قرار داده و در نهایت به از دست دادن استخوانها، دندانهای لق و یا افتادن دندانها منجر میشوند.
بهترین نخ دندان برای هر شخص، نخی است که میان فاصله دندانهای وی عبور کرده، رشته رشته و پاره نشود. در سالهای اخیر انواع نخهای دسته دار که به راحتی قابل استفاده هستند، نخهای رشته ای با سر پرز دار برای دندانهای روکش دار و دندانهای ارتودونسی شده و حتی دستگاههای الکتریکی تمیز کننده بین دندان به بازار آمده اند.
اگر مدتی است از نخ دندان استفاده نکرده اید، ممکن است با استفاده مجدد از نخ دندان لثه های شما دچار اندکی خونریزی شوند که نشانه مراحل ابتدایی آماس لثه و نیاز شدید دندانهایتان به تمیز شدن با نخ است. با رعایت برنامه منظم نظافت دندانها با مسواک و نخ، به زودی این مشکل برطرف خواهد شد.